Probiotics คืออะไรและมีประโยชน์อย่างไร

เชื่อว่าทุกคนเคยได้ยินประโยคที่ว่า “สุขภาพดีเริ่มต้นจากภายใน” ซึ่งการบริโภคอาหารที่มี Probiotics ถือเป็นวิธีหนึ่งที่เสริมสุขภาพให้แข็งแรงสอดคล้องกับคำกล่าวนี้ โดยเฉพาะระบบทางเดินอาหารและระบบภูมิคุ้มกันเพราะจุลินทรีย์พวกนี้มีช่วยปรับสมดุลในลำไส้ จึงอาจลดปัญหาท้องผูก ท้องเสีย อาหารไม่ย่อย เสริมภูมิคุ้มกัน และลดความรุนแรงของโรคเรื้อรังบางชนิดได้  อย่างไรก็ตามรูปแบบการใช้ชีวิตในปัจจุบันอาจส่งผลให้ Probiotics ในร่างกายเราขาดสมดุล ทั้งในแง่ของการกินอาหาร การออกกำลังกาย หรือการพักผ่อนไม่เพียงพอ จนอาจทำให้เกิดปัญหาเกี่ยวกับลำไส้ ระบบภูมิคุ้มกันและอาการเจ็บป่วยได้

Probiotics คืออะไร?

Probiotics คือจุลินทรีย์ที่อยู่ในร่างกายของเราโดยจัดเป็นเชื้อจุลินทรีย์และยีสต์ในกลุ่มที่เป็นประโยชน์ต่อร่างกาย เมื่อมีอยู่ในปริมาณที่เหมาะสมจะช่วยให้ระบบในร่างกายทำงานเป็นปกติ โดยเฉพาะระบบทางเดินอาหารและระบบภูมิคุ้มกัน เพราะมีส่วนช่วยในการป้องกันหรือรักษาโรคบางชนิด ในปัจจุบันมีการผลิต Probiotics ออกมาหลายรูปแบบ ตั้งแต่อาหาร เครื่องดื่ม ไปจนถึงอาหารเสริมหลายชนิด และค่อนข้างมีความคล้ายคลึงกับจุลินทรีย์ที่พบในธรรมชาติและร่างกายคนเรา อาหารที่พบ Probiotics มีอยู่หลายประเภท แต่ที่รู้จักกันดีจะเป็นผลิตภัณฑ์นมที่มีรสชาติเปรี้ยวหรืออาหารที่ผ่านการหมักบางชนิด เช่น นมเปรี้ยว โยเกิร์ต กิมจิ

Synbiotics (ซินไบโอติกส์) ดีอย่างไร ?

นอกจากการรับประทาน Probiotics แล้ว เราควรรับประทาน Prebiotics (พรีไบโอติกส์) ที่เป็นแหล่งอาหารของเชื้อจุลินทรีย์ที่มีประโยชน์เหล่านี้ควบคู่กันไปด้วย โดย Prebiotics จัดเป็นใยอาหาร (Fiber) ประเภทหนึ่งที่พบมากในผักและผลไม้ หากเรารับประทานอาหารที่มีทั้ง  Probiotics และ Prebiotics ร่วมกันเป็นประจำก็อาจช่วยให้ลำไส้เกิดความสมดุล ทำงานได้ดีขึ้น และลดปัญหาเกี่ยวกับลำไส้ได้มากขึ้นด้วย ในปัจจุบันจึงมีการผลิต Synbiotics (ซินไบโอติกส์) หรือผลิตภัณฑ์เสริมอาหารที่ประกอบไปด้วย Probiotics  และ Prebiotics รวมไว้ด้วยกัน เพื่อตอบโจทย์ผู้ที่ต้องการรับประทานอาหารทั้งสองประเภท แต่อาจไม่มีเวลาในการเลือกรับประทาน ซึ่งการใช้ผลิตภัณฑ์ Synbiotics ก็อาจช่วยให้ร่างกายได้ประโยชน์ อีกทั้งยังสะดวกและประหยัดเวลาอีกด้วย แต่ผู้ซื้อก็ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนการใช้เพื่อความปลอดภัย

บทบาทของ Probiotics ในการดูแลสุขภาพ

การรับประทานผลิตภัณฑ์ประเภท Probiotics จะส่งผลดีต่อสุขภาพ โดยเข้าไปทดแทนจุลินทรีย์ชนิดดีที่ร่างกายสูญเสียไปภายในระบบการย่อยอาหารจากหลายสาเหตุ เช่น รับประทานอาหารไม่ถูกหลักโภชนาการ ความเครียด พักผ่อนน้อย การใช้ยาปฏิชีวนะมากเกินไป การใช้ยาบางชนิด และสภาพแวดล้อมอื่น ๆ

โดยทั่วไประบบการย่อยอาหารในสภาพปกติสามารถกำจัดแบคทีเรีย สารพิษ สารเคมี หรือของเสียอื่น ๆ ออกจากร่างกายได้เอง แต่เมื่อจุลินทรีย์ชนิดดีลดลง จุลินทรีย์ที่เป็นอันตรายจึงออกฤทธิ์ได้เต็มที่ ทำให้การเคลื่อนไหวของทางเดินอาหารลดลงและลำไส้ทำงานไม่เต็มที่ จึงอาจส่งผลให้เกิดอาการ อย่างปวดท้อง แน่นท้อง อาหารไม่ย่อย ท้องผูก ท้องเสีย และอาการอื่น ๆ ตามมาได้

Probiotics กับ ระบบภูมิคุ้มกัน

นอกจากนี้ อีกบทบาทของ Probiotics ต่อสุขภาพมีความสำคัญกับระบบภูมิคุ้มกัน ซึ่งเป็นด่านแรกที่ช่วยต่อต้านสิ่งแปลกปลอมจากภายนอกร่างกาย เมื่อร่างกายเสียสมดุลระหว่างจุลินทรีย์ชนิดดีและชนิดที่เป็นอันตราย ทำให้ระบบต่าง ๆ ภายในร่างกายทำงานไม่เป็นไปตามปกติ และเชื้อโรคสามารถก่อพิษในขณะที่อยู่ในร่างกายได้ง่ายจึงทำให้ระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอลงและเสี่ยงต่ออาการแพ้มากขึ้น เช่น ท้องเสีย ติดเชื้อที่ผิวหนังหรือในช่องคลอด ดังนั้น การรับประทาน Probiotics จึงช่วยลดโอกาสการเกิดโรคหรือความผิดปกติได้หลายอย่าง เช่น ระบบการย่อยอาหารผิดปกติ เช่น ท้องเสียจากการติดเชื้อหรือการใช้ยาปฏิชีวนะ โรคลำไส้แปรปรวน กลุ่มโรคที่มีการอักเสบของระบบทางเดินอาหารเรื้อรัง (Inflammatory Bowel Disease) กลุ่มโรคภูมิแพ้ เช่น โรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้  ฟันผุ โรคปริทันต์ หรือปัญหาเกี่ยวกับช่องปากอื่น ๆ อาการโคลิคในเด็กเล็ก โรคตับ ไข้หวัด

ด้วยสรรพคุณสุขภาพเหล่านี้ เราจึงควรใส่ใจในการรับประทานอาหารที่มี Probiotics กันให้มากขึ้น รวมทั้งอาหารที่มีประโยชน์ประเภทอื่น ๆ โดยเฉพาะผักและผลไม้ เพื่อเพิ่มใยอาหารที่ช่วยเสริมการทำงานของเชื้อจุลินทรีย์ที่มีประโยชน์ ซึ่งการบริโภคอย่างต่อเนื่องเป็นประจำอาจช่วยให้ร่างกายแข็งแรงจากภายในสู่ภายนอก เมื่อภาวะจุลินทรีย์ในลำไส้สมดุลก็อาจช่วยบรรเทาอาการผิดปกติต่าง ๆ ทั้งยังช่วยเสริมภูมิต้านทาน ลดความเสี่ยงและความรุนแรงของโรคบางชนิด

สุดท้ายนี้ นอกจากการรับประทานอาหารที่มี Probiotics และ Prebiotics รวมถึงสารอาหารจำเป็นอื่น ๆ แล้ว เราควรออกกำลังกายอย่างเหมาะสม พักผ่อนให้เพียงพอ และทำกิจกรรมที่ผ่อนคลายลดความเครียด ก็อาจช่วยรักษาสมดุลของ Probiotics และร่างกาย ส่งผลให้สุขภาพแข็งแรงจากภายในสู่ภายนอกอย่างแท้จริง